NAROCZNIKI

pol: naroczniki, naroczyce?
łac:
niem:

miejsce Narok

Narocznicy, zagadkowa społeczność utrzymujaca się z uprawy roli, siedząca, osadzona na ziemi zwanej narokiem,...terra di narok... Ludzie niskiej kondycji społecznej, czeladź książęca ...famuli... wymieniani w dokumentach obok niewolnych dziesiętników być może wykonujacy na podstawie umowy lub kary jakieś nieznane dzisiaj czynności służebne wobec księcia i jego przedstawicieli.Instytucja naroku powstała zapewne w XI wieku a straciła rację bytu i zamarła w XIII być może w związku z podziałem dzielnicowym Polski. Największą zagadką jest zwiazanie ziemi narokowej i samych naroczników z dość odległymi grodami. Dla przykładu ; wymieniona w dyplomie księcia Bolesława Wstydliwego 1254 roku dla klasztoru w Staniątkach ziemia narokowa położona w Dębnikach niedaleko Krakowa podlegała grodowi wrocławskiemu. ...apud dubnic...area...et terra... ad beneficium wratizlauie wlgariter naroch dictum... Przykładów takich odległych podległości naroczników jest znacznie więcej.

1201-1225, Siewca Anglia, Psałterz Winchester, Imola

Narocznicy podobnie jak niewolni dziesiętnicy nie pozostawili po sobie wielu osad związanych ze swoją nazwą grupową. Narok 1 osada, Naroków 1 Naroczyce 2, wszystkie na Śląsku 

MINCERZE

pol: menniki, mienice, mincarze, monetniki, odmieniacze, wekslarze, kambierze
łac: monetarii, caleatores monetarum, campsores, nummularii, argentarii, grossarius faber
niem: Mincer, Mu:nzermacher, Stempelschneider

 miejsce; Mennica, minca

 urząd: Mincerz naczelny – magister monete, menniczy-monetarius

Nazwy osad w Polsce mających związek z nazwą; Mienice 1, Mieniany, 1 Mienia 1, Mińce 1, Mińsk 2

...Ci co pieniądze kują, to jest myncarze...(Siennik) Monetę własną bito w Polsce już w czasach Bolesława Chrobrego. Dopiero w XI wieku upowszechniła się moneta polska denar. Pracując w mennicy wybijali mincerze monetę z wcześniej przygotowanej blachy srebrnej, złotej.

Fresk z Kutnej Hory XV wiek.
Nazwę mieniców, odmieniaczy ,...campsores... mincerze zyskali od momentu wprowadzenia obowiązkowej wymiany monety...renovatio monete... Wymianę przeprowadzano do trzech razy w roku, po skasowaniu sporego procentu od wymienianych pieniędzy. Mienice, wymieniacze pobierali razem z celnikami na targach niektóre opłaty i daniny, prowadzili sądy w imieniu księcia. Ze względu na te obowiązki, personel mennicy musiał być spory i możliwe że mienice byli innymi pracownikami niż mincerze rzemieślnicy wybijajacy monetę tylko przy siedzibie księcia..  Pieniadze wybite na wymianę musiały różnić się od poprzednich bo płacącego nieważnymi monetami uważano za fałszerza. Stad pewnie pisał Szczerbic w polskim tłumaczeniu "Zwierciadła Saskiego"; ... Mynice albo pieniądze kować które by drugim podobne były, nie godzi się...

Zwierciadło Saskie XIIIwiek.
W 1212 roku w Krakowie było co najmniej czterech mincerzy.  Uciążliwy dla poddanych proceder renovatio monete pod koniec XIII wieku zastąpiono stałą opłatą menniczą zwana obrzazem, obrazem.

Gotowanie w oleju było karą dla fałszerzy monet
ilustracja z BNF,fr 9187, XIII wiek.
W polskich dokumentach z lat 30-tych XIV pojawia się informacja o narzędziu zwanym ...ferrum... służącym do mierzenia, badania bedących w obiegu groszy praskich. ...quo grossi mensurantur... Zapewne mierzono nim grosze wprowadzane do obiegu jak i wymieniane, sprawdzajac czy nie zostały poobrzynane.

Leonhard Beck, fragment ryciny z poczatku XVIwieku ilustrujący badanie, mierzenie monet w mennicy cesarskiej
Polskie "żelazo",  przyrząd do badania monet wprowadzony przez króla Kazimierza, mogło wyglądać podobnie. Mozna też przypuszczać że do badania monet podczas obowiązkowej wymiany we wcześniejszym stuleciu, stosowano podobne narzędzia.
Pierwsza maszyna mennicza powstała w roku 1570 , wynaleziona przez Hansa Supla z mennicy królewieckiej.